1. Tán sỏi túi mật nội soi qua da là gì?
– Sỏi túi mật là bệnh lý phổ biến ở Việt Nam, là một trong những bệnh lý tiêu hoá thường gặp nhất. Có khoảng 5-10% dân số Việt Nam bị sỏi túi mật. Ở các nước phát triển, tỷ lệ mắc sỏi túi mật cao hơn, với khoảng 10-15% nam giới và khoảng 25% nữ giới mắc bệnh sỏi túi mật.
– Túi mật là một túi rỗng có chúc năng chứa dịch mật, dự trữ dịch mật, cô đặc dịch mật do gan tiết ra để tiêu hoá chất béo, đồ mỡ.
– Điều trị sỏi túi mật trước giờ chủ yếu là điều trị nội khoa (dùng thuốc và theo dõi) đối với những trường hợp sỏi chưa triệu chứng, chưa biến chứng. Điều trị phẫu thuật cắt túi mật với những trường hợp sỏi túi mật gây triệu chứng, biến chứng.
– Tán sỏi túi mật nội soi qua da là phương pháp xử lý tán nhỏ và lấy sạch sỏi túi mật thông qua đường hầm xuyên gan qua da vào túi mật. Đây là phương pháp hiện đại xử lý triệt để sỏi đường mật, giúp người bệnh nhanh hồi phục, sạch sỏi và bảo tồn được túi mật.
– Tán sỏi túi mật nội soi qua da đã được thực hiện ở nhiều quốc gia trên thế giới từ những thập niên 90 của thế kỷ trước. Nhiều báo cáo đăng trên tạp chí y học nổi tiếng trên thế giới đã cho thấy hiệu quả của phương pháp tán sỏi túi mật nội soi qua da.
2. Tán sỏi túi mật nội soi qua da phù hợp với đối tượng nào?
Tán sỏi túi mật nội soi qua da về mặt kỹ thuật có thể thực hiện ở hầu hết người bệnh bị sỏi túi mật, kể cả các trường hợp có viêm túi mật cấp. Đối với những trường hợp có sỏi túi mật, sỏi kẹt cổ túi mật, viêm túi mật cấp thì có thể phải xử lý thì đầu bằng việc dẫn lưu cấp cứu túi mật xuyên gan qua da. Sau khi điều trị hết nhiễm khuẩn thì có thể can thiệp tán sỏi túi mật qua đường hầm.
Tuy nhiên, trên thực tế lâm sàng, để việc thực hiện tán sỏi túi mật nội soi qua da đạt hiệu quả cao thì các bác sĩ cần phải đánh giá một cách đầy đủ, đánh giá tình trạng sỏi, đánh giá chức năng co bóp của túi mật và phải chỉ định đúng thì mới đạt được hiệu quả tốt.
Tán sỏi túi mật nội soi qua da nên được cân nhắc cho các đối tượng như:
- Các bệnh nhân có sỏi túi mật trẻ tuổi (dưới 50 tuổi) nên ưu tiên bảo tồn túi mật
- Các bệnh nhân có sỏi túi mật mà chức năng túi mật còn tốt (siêu âm đánh giá chức năng túi mật còn >40%)
- Bệnh nhân mắc sỏi túi mật chưa biến chứng
- Bệnh nhân không có các bất thường khác của túi mật (u túi mật, túi mật hai ngăn, túi mật nhiều ngăn…); bất thường đường mật (u đường mật, bất thường giải phẫu…)
- Bệnh nhân có sỏi túi mật gây biến chứng mà không đủ điều kiện mổ – chỉ có thể dẫn lưu túi mật cấp cứu (thì 1) – có thể xử trí tán sỏi thì 2 khi tình trạng bệnh ổn định.
Báo cáo về tán sỏi túi mật nội soi qua da
Tán sỏi túi mật nội soi qua da có thể thực hiện ở những trường hợp bệnh nhân không đủ điều kiện để trải qua một cuộc mổ thông thường. Cụ thể ở báo cáo phía trên, bệnh nhân già yếu 91 tuổi nhập viện trong tình trạng sock nhiễm trùng đường mật do sỏi túi mật. Bệnh nhân quá nặng, không thể đáp ứng một cuộc phẫu thuật (nguy cơ bệnh nhân tử vong); bệnh nhân đã được dẫn lưu túi mật xuyên gan qua da cấp cứu và xử trí tán sỏi túi mật thì 2.
Xem chi tiết báo cáo Getting Out of a PCCL: Percutaneous Cholecystolithotomy as a Salvage Treatment Option for Gallstone Removal in Patients Deemed Unfit for Standard Surgical Approaches
3. Có phải tán sỏi túi mật nội soi xong lại bị lại?
Thực tế thì quá trình tán sỏi túi mật nội soi, các bác sĩ sẽ lấy sạch sỏi trong túi mật cho bệnh nhân, còn việc bị tái phát hay không thì do vấn đề cơ địa, do vấn đề điều trị dự phòng. Ngay cả khi bạn đã cắt túi mật thì bạn vẫn có thể bị sỏi ở các vị trí khác trong đường mật như: sỏi trong gan, sỏi ống gan, sỏi ống mật chủ…
4. Phương pháp tán sỏi túi mật nội soi qua da có an toàn không?
Cũng giống như bất kỳ kỹ thuật can thiệp nào khác, can thiệp tán sỏi túi mật nội soi qua da cũng có những nguy cơ nhất định như:
- Chảy máu
- Rò dịch mật
- Thủng túi mật
- Nhiễm trùng đường mật
- Tổn thương các cơ quan lân cận (màng phổi)
Tuy nhiên, xét về tổng thể thì các nguy cơ, biến chứng của tán sỏi túi mật nội soi qua da là thấp hơn so với phẫu thuật nội soi cắt túi mật. Để hạn chế nguy cơ biến chứng khi thực hiện tán sỏi túi mật nội soi thì người bệnh cần được khám sàng lọc kỹ càng, chỉ định đúng. Bác sĩ thực hiện can thiệp cần được đào tạo bài bản; có sự phối hợp tốt giữa các chuyên khoa.
5. Đánh giá chức năng túi mật như thế nào?
Có một tiêu chí rất quan trọng trước khi quyết định xem bệnh nhân có nên thực hiện tán sỏi túi mật hay không? Đó chính là việc đánh giá chức năng túi mật. Tuy nhiên, để đánh giá chức năng túi mật một cách chính xác thì không phải cơ sở nào cũng biết và lưu ý đầy đủ.
Chức năng túi mật được đánh giá qua siêu âm với một số lưu ý như:
- Sau 12h nhịn ăn qua đêm, bệnh nhân được siêu âm khảo sát độ dày thành túi mật, đo thể tích túi mật (V1)
- Bệnh nhân được cho ăn nhẹ với một bữa ăn tiêu chuẩn, dạng lỏng, mềm, gồm 33g chất béo, 5g protein , 59g carbonhydrat … với mức năng lượng khoảng 554 Kcal trên 100ml
- Sau ăn 45 phút bệnh nhân được siêu âm lại khảo sát độ dày thành túi mật, thể tích cặn, sỏi, thể tích túi mật sau ăn (V2)
- Tính chức năng túi mật (phân suất co bóp túi mật) = (V1-V2)/V1 x 100%
Đánh giá: Chức năng túi mật được coi là bình thường khi phân suất co bóp túi mật >40%
Lưu ý: Quá trình thực hiện đánh giá chức năng túi mật phải cùng do một bác sĩ siêu âm thực hiện
Một số yếu tố ảnh hưởng tới siêu âm đánh giá chức năng túi mật:
- Do sỏi kẹt cổ túi mật (có sự tắc nghẽn)
- Do ảnh hưởng bởi bác sĩ thực hiện
- Do ảnh hưởng bởi các yếu tố ngoại cảnh (Ví dụ trước khi đo V1, mặc dù bệnh nhân chưa ăn nhưng trước đó bệnh nhân nghĩ nhiều tới một bữa ăn thịnh soạn, hoặc nhìn thấy người khác đang ăn uống nhiều đồ béo… thì túi mật cũng co bóp một phần làm cho thể tích V1 không còn chính xác nữa. Tương tự với việc đo V2).
5. Chi phí tán sỏi túi mật nội soi qua da
Hiện tại, phương pháp tán sỏi túi mật nội soi qua da vẫn chưa được bảo hiểm y tế chi trả, chi phí can thiệp tán sỏi túi mật nội soi còn khá cao so với thu nhập bình quân của người dân Việt Nam. Tuỳ vào cơ sở y tế mà chi phí có thể dao động khác nhau. Chi phí tán sỏi túi mật nội soi hiện nay bao gồm:
- Chi phí dụng cụ phẫu thuật, vật tư tiêu hao (Guidewire, amplatz, bộ nong, Sande dẫn lưu…)
- Chi phí thuê máy Laser
- Chi phí chuyên gia
- Chi phí phẫu thuật
- Chi phí nằm viện
- Chi phí đi lại
Vào thời điểm viết bài, theo thông tin bác sĩ biết được thì chi phí tán sỏi túi mật nội soi khoảng 20-70tr (tham khảo) tuỳ cơ sở. Hiện tại thì tại các bệnh viện công lập, kỹ thuật này đang khó thực hiện do việc thiếu vật tư.
6. Cơ sở nào thực hiện tán sỏi túi mật nội soi
Hiện nay, theo thông tin bác sĩ được biết thì tán sỏi túi mật nội soi qua da mới chỉ được thực hiện tại các cơ sở tại miền Bắc, miền Nam và miền Trung chưa thực hiện, có thể là do vấn đề quan điểm, vấn đề cơ chế, vật tư… Thật sự thì phương pháp tán sỏi túi mật nội soi qua da là một kỹ thuật tốt, chắc chắn là trong trong tương lai gần, phương pháp này sẽ trở nên phổ biến hơn trên cả nước. Khi đó người bệnh sẽ có thêm những lựa chọn can thiệp, tốt cho sức khoẻ.
Các cơ thể thực hiện tán sỏi túi mật nội soi qua da tại miền Bắc hiện nay:
- Bệnh viện Đại học Y Hà Nội : Đây là cơ sở tiên phong thực hiện kỹ thuật này, hiện nay kỹ thuật tán sỏi túi mật nội soi được thực hiện thường quy. Có một hội đồng các thầy thuốc sẽ hội chẩn và đưa ra quyết định cho từng trường hợp bệnh nhân xem bệnh nhân nên tán sỏi túi mật hay nên mổ hay nên dùng thuốc theo dõi.
Chính sách bảo hiểm: Không được bảo hiểm y tế chi trả
Địa chỉ: Số 1 Tôn Thất Tùng, Đống Đa, Hà Nội - Bệnh viện Việt Đức – Mới thực hiện kỹ thuật tán sỏi túi mật nội soi qua da năm 2022.
Chính sách bảo hiểm: Chưa được bảo hiểm y tế chi trả
Địa chỉ: Số 40 Tràng Thi, Hoàn Kiếm, Hà Nội - Bệnh viện E Hà Nội – thực hiện kỹ thuật tán sỏi túi mật nội soi từ 2020, nhận chuyển giao từ các bác sĩ Bệnh viện Đại học Y Hà Nội
Chính sách bảo hiểm: Được bảo hiểm y tế chi trả tiền nằm viện, thuốc men
Địa chỉ: 87-89 Trần Cung, Cầu Giấy, Hà Nội
Cơ sở tư nhân
- Bệnh viện Vinmec
- Bệnh viện Hồng Ngọc
- Bệnh viện Đa khoa Hà Nội
Để giúp các bệnh nhân bị sỏi túi mật hiểu hơn về phương pháp tán sỏi túi mật nội soi qua da, giải đáp những câu hỏi của các bệnh nhân, bác sĩ sẽ dành một buổi livestream trên Kênh Tiktok Bs Mai Văn Lực
Thời gian: 20h30 ngày 13 tháng 11 năm 2022
Quý bạn đọc quan tâm có thể theo dõi Livestream và gửi những câu hỏi cho bác sĩ.
Tán sỏi túi mật nội soi qua da là phương pháp xử lý sỏi túi mật một cách an toàn, hiệu quả. Phương pháp này hứa hẹn sẽ trở thành xu hướng trong thời đại can thiệp ít xâm lấn, ưu tiên bảo tồn như ngày nay.
