Tán sỏi thận qua da: 10 điều bạn cần phải biết

Phương pháp tán sỏi thận qua da

Tán sỏi thận qua da là phương pháp điều trị sỏi thận hiệu quả, mang lại nhiều lợi ích cho người bệnh như: tỷ lệ sạch sỏi cao; bảo tồn được tối đa chức năng thận; thẩm mỹ; nhanh hồi phục… Phương pháp tán sỏi thận qua da được thực hiện tại Việt Nam từ hơn một thập kỷ qua, tuy nhiên phương pháp này thực sự bùng nổ và trở thành cuộc cách mạng trong điều trị sỏi thận, làm thay đổi chỉ định về điều trị sỏi thận ở Việt Nam trong khoảng 5 năm gần đây. Bài viết này sẽ giúp bạn đọc hiểu hơn về phương pháp tán sỏi thận qua da – một phương pháp điều trị kỹ thuật cao, đồng thời bài viết cũng liệt kê 10 điều về tán sỏi thận qua da mà bạn cần phải biết.

1. Tán sỏi thận qua da là gì?

Để hiểu rõ tán sỏi thận qua da là gì, các bạn hãy quan sát hình ảnh sau.

Phương pháp tán sỏi thận qua da
Hình ảnh mổ tả phương pháp tán sỏi thận qua da

Từ hình ảnh minh họa phía trên, chúng ta có thể dễ dàng hình dung, tán sỏi thận qua da là phương pháp mà bác sĩ phẫu thuật sẽ sử dụng một đường hầm từ ngoài da vào thận -> Nong đường hầm, đặt dụng cụ (amplatz) để qua đó đưa máy soi và dụng cụ tán sỏi qua amplatz. Bác sĩ sẽ đưa máy soi qua amplatz để soi tìm sỏi, tán vụn và rửa sỏi qua amplatz. Đường hầm tán sỏi thận qua da có nhiều kích thước khác nhau: 5Fr (Microperc); 10-14Fr (Ultra mini PCNL); 16-20 Fr (mini PCNL); 26-30Fr (PCNL). Có nhiều năng lượng dùng để tán sỏi thận như: Laser; xung hơi; siêu âm… Hiện nay ở Việt Nam, thường sử dụng năng lượng Laser để tán sỏi thận; và thường dùng đường hầm 18Fr (mini PCNL) trong việc thực hiện tán sỏi thận qua da.

Amplatz là một ống nhựa rỗng, có đường kính thông thường là 18Fr (= 6mm); đây là dụng cụ tạo đường hầm từ ngoài da vào trong thận để thực hiện tán sỏi thận và rửa sỏi qua đường hầm.

2. Tán sỏi thận qua da phù hợp với những ai?

Tán sỏi thận qua da là phương pháp tốt để điều trị sỏi thận, tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng có thể áp dụng phương pháp này. Một phương pháp tốt khi nó được chỉ định đúng trường hợp và được thực hiện bới bác sĩ có năng lực, kinh nghiệm thực sự. Phương pháp tán sỏi thận qua phù hợp với những trường hợp như:

  • Sỏi thận kích thước lớn > 20mm. Đây là trường hợp mà tán sỏi thận qua da cho thấy ưu điểm vượt trội so với những phương pháp khác.
  • Sỏi thận nhiều viên ở nhiều vị trí trong quả thận
  • Sỏi thận kèm hẹp đài thận, hẹp bể thận, túi thừa đài thận
  • Sỏi thận đã tán sỏi ngoài cơ thể thất bại
  • Sỏi thận đã tán sỏi nội soi ống mềm thất bại
  • Sỏi niệu quản đoạn 1/3 trên kích thước lớn > 20mm
  • Tán sỏi xuôi dòng trong một số trường hợp đặc biệt

3. Tán sỏi thận qua da có ưu điểm gì?

Tán sỏi thận qua da là một phương pháp tạo nên cuộc cách mạng lớn trong điều trị bệnh lý sỏi đường tiết niệu và được coi là tiêu chuẩn vàng trong điều trị sỏi đường tiết niệu. Trước đây, với những viên sỏi lớn trên thận, việc lấy sỏi phải thực hiện mổ mở: Người bệnh phải chịu một vết mổ lớn trên cơ thể, phải mở nhu mô thận lấy sỏi… – điều này khiến chức năng của quả thận bị suy giảm; sức khỏe của người bệnh bị giảm sút. Phương pháp tán sỏi thận qua da giúp cho việc loại bỏ sỏi thận chỉ qua một vết mổ nhỏ 6mm; giúp bảo tồn tối đa chức năng thận.

Một số ưu điểm lớn của phương pháp tán sỏi thận qua da như:

  • Tỷ lệ sạch sỏi cao
  • Bảo tồn được tối đa chức năng thận
  • Ít đau, nhanh hồi phục
  • Vết mổ nhỏ, thẩm mỹ
Ưu điểm của phương pháp tán sỏi thận qua da

Đặc biệt, trong một số trường hợp sỏi thận trong xoang; sỏi kẹt cổ đài; sỏi đài thận… nếu mổ mở thì sẽ rất khó khăn trong việc lấy sỏi, nguy cơ chảy máu cao… Nhưng tán sỏi thận qua da thì việc xử lý những viên sỏi như vậy trở nên thuận lợi hơn.

4. Tán sỏi thận qua da có an toàn không?

Tán sỏi thận qua da là một kỹ thuật cao trong điều trị sỏi thận, sỏi đường tiết niệu. Phẫu thuật viên khi thực hiện kỹ thuật này cần được đào tạo, rèn luyện bài bản, cần có kỹ năng định vị sỏi; cần có chiến lược, chiến thuật tốt trong từng ca bệnh cụ thể. Hiện nay phương pháp tán sỏi thận qua da chỉ được thực hiện thường quy tại một số bệnh viện tuyến Trung ương như Bệnh viện Việt Đức; Bệnh viện E; Bệnh viện Đại học Y Hà Nội; Bệnh viện Bình Dân; Bệnh viện Chợ Rẫy; Bệnh viện 115; Bệnh viện 108… Một số bệnh viện tuyến Tỉnh cũng mới triển khai và áp dụng thành công kỹ thuật này. Để thực hiện tôt kỹ thuật tán sỏi thận qua da thì ngoài phẫu thuật viên lành nghề; bệnh viện cần quan tâm tới cả kíp hỗ trợ phẫu thuật như kíp gây mê; kíp theo dõi sau mổ; kíp cận lâm sàng…

Nếu không được đào tạo bài bản và không có sự đồng bộ về cơ sở vật chất, trang thiết bị… thì quá trình thực hiện tán sỏi thận qua da sẽ rất đáng lo ngại và gây nguy hiểm cho người bệnh. Trái lại, nếu phẫu thuật viên được đào tạo bài bản, được huấn luyện và thực hành tốt, kết hợp với cơ sở vật chất đồng bộ thì quá trình thực hiện tán sỏi thận qua da sẽ khá an toàn, mang lại lợi ích cho người bệnh.

5. Tán sỏi thận qua da có thể có những biến chứng gì?

Bất kỳ phẫu thuật, thủ thuật nào cũng có thể gây ra những biến chứng, dù ít hay nhiều. Tán sỏi thận qua da cũng vậy, tán sỏi thận qua da có thể gây ra các biến chứng như:

  • Biến chứng chảy máu (trong mổ và sau mổ)
  • Biến chứng tổn thương các tạng lân cận (thủng đại tràng; thủng màng phổi; thủng tá tràng, gan, lách…)
  • Biến chứng tổn thương hệ thống đường bài xuất (rách bẻ thận; thủng bể thận, niệu quản…)
  • Biến chứng sock nhiễm khuẩn
  • Một số biến chứng khác: Rò nước tiểu, tắc mạch khí…
Nguy cơ, biến chứng của tán sỏi thận qua da

Nếu chỉ xem qua hình ảnh về các biến chứng, các nguy cơ có thể xảy ra của tán sỏi thận qua da như trên, có lẽ các bệnh nhân và cả những nhân viên y tế không chuyên sẽ tỏ ra “sợ hãi”. Tuy nhiên, bạn đọc hãy yên tâm, bởi theo hướng dẫn điều trị sỏi niệu của Hội Tiết niệu Châu Âu (2018) đề cập một nghiên cứu phân tích gộp 12.000 trường hợp mổ tán sỏi thận qua da ghi nhận tỉ lệ biến chứng gồm: sốt chiếm 10,8%; chảy máu phải truyền máu 7%; biến chứng liên quan lồng ngực (tràn khí, tràn máu, tổn thương phổi) 1,5%; nhiễm trùng huyết  0,5%; tổn thương nội tạng (thủng ruột, gan, lách) 0,4%; thuyên tắc mạch 0,4%; rò nước tiểu 0,2% và tử vong từ 0,04% đến 0,8%… Và tất cả các biến chứng này đều có tỷ lệ thấp hơn so với mổ mở.

6. Những trường hợp tán sỏi thận qua da khó

Tán sỏi thận qua da là phương pháp an toàn – nếu thực hiện ở cơ sở có phẫu thuật viên được đào tạo tốt, trang thiết bị đồng bộ. Tuy nhiên tán sỏi thận qua da cũng có thể có những biến chứng rất nặng nề nếu thực hiện ở cơ sở chưa đảm bảo. Đặc biệt là những trường hợp sỏi thận khó, khi thực hiện tán sỏi qua da phải hết sức lưu ý, đặc biệt quan tâm và chỉ nên thực hiện ở cơ sở có thể xử lý tốt mọi tình huống.

  • Tán sỏi thận qua da ở bệnh nhân chỉ có 01 thận; hoặc ở bệnh nhân có 01 thận teo, thận mất chức năng… Đây là những trường hợp người bệnh chỉ sống chủ yếu nhờ vào quả thận còn tốt (thận mang sỏi) – nếu như xử trí không tốt, để xảy ra tai biến hoặc để tổn thương nhiều đến nhu mô, chức năng thận thì sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người bệnh
  • Tán sỏi thận qua da ở những bệnh nhân có bất thường về giải phẫu: Gù vẹo cột sống nặng; thận đôi; thận móng ngựa…
  • Tán sỏi ở những trường hợp có sỏi thận phức tạp, nhu mô dày, bể thận ít giãn… Quá trình tạo đường hầm sẽ khó khăn và có nguy cơ với những bác sĩ chưa có nhiều kinh nghiệm
  • Tán sỏi thận qua da ở những trường hợp bệnh nhân có nhiều bệnh nền phối hợp…
  • Tán sỏi thận qua da ở những trường hợp có ứ mủ thận, áp xe thận, nhiễm khuẩn tiết niệu đa kháng… Những trường hợp này phải cấy nước tiểu, cấy mủ, điều trị ổn định tình trạng nhiễm khuẩn mới thực hiện tán sỏi thận được.

Sỏi thận trái ở bệnh nhân thận móng ngựa được thực hiện tán sỏi qua da bằng ống soi mềm

Hình ảnh sỏi thận phải ở bệnh nhân thận niệu quản đôi 2 bên được thực hiện tán sỏi qua da kết hợp tán sỏi ống mềm

7. Chi phí tán sỏi thận qua da

Chi phí tán sỏi thận qua da là bao nhiêu tiền? Đây là câu hỏi mà nhiều bệnh nhân và người nhà bệnh nhân hay hỏi mình qua fanpage; mình cũng từng chia sẻ bài viết phân tích về chi phí tán sỏi thận. Trong bài này mình sẽ giúp các bạn hiểu thêm về các chi phí khi thực hiện tán sỏi thận qua da.

Hiện nay, phương pháp tán sỏi thận qua da vẫn chưa được bảo hiểm thanh toán đầy đủ, và cũng tùy vào chính sách bảo hiểm của các bệnh viện, các tỉnh thành mà có chi phí khác nhau.

  • Tính theo giá phẫu thuật theo bảo hiểm y tế thì chi phí tán sỏi thận qua da có sử dụng C-arm; siêu âm… là 4.612.000 vnđ
  • Tuy nhiên, để thực hiện kỹ thuật tán sỏi thận qua da thì cần có dụng cụ gồm bộ nong tạo đường hầm vào thận; guidewire; catheter; amplatz…. một số dụng cụ hỗ trợ khác như: Bộ toan chải dùng một lần; máy bơm nước… Những vật tư này hiện chưa được bảo hiểm y tế chi trả
  • Chi phí thuê máy Laser công suất lớn: Để thực hiện tán sỏi thận qua da với những viên sỏi lớn, cứng thì cần sử dụng Laser công suất lớn, hiện tại phần lớn các bệnh viện vẫn đang thực hiện thuê máy
  • Chi phí chuyên gia. Nếu các cơ sở y tế chưa làm chủ được kỹ thuật thì để thực hiện kỹ thuật này cần phải thuê chuyên gia.
  • Các chi phí khác: Chi phí xét nghiệm, chi phí ăn ở, đi lại

Tổng quan: Chi phí tán sỏi thận qua da ở các bệnh viện công lập hiện nay khoảng 15-20 triệu / ca; tại các bệnh viện tư chi phí khoảng 40 triệu / ca. Một số bệnh viện sẽ có chính sách đặc thù, có bệnh viện thực hiện tán sỏi thận qua da lần 2, lần 3 thì bệnh nhân sẽ không tốn thêm chi phí như lần 1; có bệnh viện thì thực hiện lần 2, lần 3 với chi phí như lần 1.

8. Những mong đợi của người bệnh khi tán sỏi qua da

Bất kỳ người bệnh nào khi thực hiện bất kỳ dịch vụ y tế nào, họ cũng mong đợi đạt được hiệu quả tối đa với chi phí tối thiểu. Khi thực hiện tán sỏi thận qua da – một kỹ thuật dịch vụ cao, người bệnh càng có nhiều mong đợi cao hơn. Với tâm lý là thực hiện kỹ thuật cao, tốn kém thì mọi thứ phải trở nên hoàn hảo. Người bệnh kỳ vọng rằng:

  • Phải sạch sỏi 100%
  • Ra viện sớm
  • Không đau
  • Không biến chứng

Thực tế không phải vậy, người bệnh và bác sĩ cần có một góc nhìn chung. Thực tế, kỹ thuật nào cũng có những nguy cơ, biến chứng nhất định. Người bệnh cần được trao đổi để hiểu rõ về tình trạng bệnh, cách thức can thiệp cũng như nguy cơ có thể xảy ra. Với mỗi một trường hợp bệnh nhân cụ thể, họ sẽ có những nguy cơ khác nhau. Người bệnh cần hiểu rõ và đặt sự kỳ vọng vào ca mổ đúng mức, tránh tình trạng kỳ vọng quá mức rồi lại thiếu sự hài lòng.

9. Quy trình tán sỏi thận qua da

Hiện nay, Bộ y tế đã ban hành quy trình tán sỏi thận qua da, các bệnh viện lấy đó làm quy chuẩn để thực hiện. Quy trình có thể khác nhau giữa các bệnh viện, tuy nhiên những nét cơ bản thì giống nhau.

  • Quá trình chuẩn bị trước mổ: Người bệnh sẽ được làm các bilan chẩn đoán chính xác tình trạng sỏi; được làm các xét nghiệm thăm dò, đánh giá chức năng gan thận, tim mạch, hô hấp… Được cấy nước tiểu để xác định tình trạng nhiễm khuẩn; được giải thích tình trạng bệnh, cách thức mổ; các nguy cơ… Và được hướng dẫn chuẩn bị cho ca mổ.
  • Quá trình phẫu thuật: Người bệnh sẽ được thực hiện phẫu thuật tại phòng mổ đủ tiêu chuẩn; có siêu âm, C-arm hướng dẫn. Bước 1: Người bệnh sẽ được đặt ở tư thế sản khoa; được đặt catheter niệu quản – chuẩn bị cho thì chọc dò vào thận. Bước 2: Người bệnh được chuyển tư thế nằm nghiêng hoặc nằm sấp. Dưới hướng dẫn siêu âm hoặc C-arm, bác sĩ sẽ chọc dò vào thận, nong đường hầm, đặt amplatz và thực hiện quá trình soi tìm sỏi, tán vụn sỏi
  • Quá trình sau phẫu thuật: Người bệnh được theo dõi hậu phẫu, được chụp phim kiểm tra đánh giá tình trạng sạch sỏi… Sonde tiểu và sonde dẫn lưu thông thường sẽ được rút sau 24-48h.

10. Điều trị dự phòng tái phát sỏi sau tán sỏi thận qua da

Hiện nay, ở Việt Nam, phần lớn các bệnh viện và cả bản thân các bác sĩ tiết niệu, việc điều trị sỏi thận, sỏi tiết niệu vẫn chưa thực sự được quan tâm đúng mực, chưa điều trị một cách toàn diện. Sỏi tiết niệu là bệnh lý có tỷ lệ tái phát cao, tuy nhiên các bác sĩ vẫn chưa chú ý đến vấn đề dự phòng tái phát sỏi cho người bệnh. Tại Khoa phẫu thuật thận tiết niệu và Nam học Bệnh viện E, chúng tôi tiến hành phân tích thành phần sỏi cho bệnh nhân, người bệnh sẽ được biết chính xác mình bị loại sỏi gì và sẽ được tư vấn chi tiết chế độ ăn uống, sinh hoạt dự phòng tái phát sỏi.

Khi biết chính xác bệnh nhân bị dạng sỏi gì, bác sĩ sẽ có những tư vấn chính xác hơn chế độ ăn uống cũng như việc thay đổi lối sống phù hợp để giảm quá trình tạo sỏi mới, giảm tỷ lệ tái phát sỏi.

Xem thêm: Chế độ ăn uống, sinh hoạt và theo dõi điều trị cho bệnh nhân sỏi thận

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Có thể bạn quan tâm